برای بررسی این موضوع که آیا داخل لثه خود زائده استخوانی یا توده فک دارید باید با استفاده از زبان،داخل فک پایین در ناحیه ریشه دندان ها را لمس کنید.سقف دهان را نیز لمس کنید آیا برجستگی خاص احساسی می کنید؟نگران نباشید این برجستگی ها زائده استخوانی در دهان هستند.زائده استخوانی دهان نوعی غده استخوانی بی خطر داخل دهان است.این زائده ها در واقع تپه های استخوانی هستند که با بافت لثه پوشانده می شوند.این موضوع کاملا طبیعی و سالم تلقی می شود.زائده استخوانی ممکن است در دو طرف دهان یا تنها در یک طرف دیده شود اما معمولا در فک پایین در دو طرف زبان،وسط سقف دهان،قسمت رو به گونه دندان های مولار فک بالا دیده می شود.برای آشنایی بیشتر زائده استخوانی در لثه با دکتر محمد علی ناصری بهترین متخصص ارتودنسی در اصفهان همراه باشید.
منشأ زائده استخوانی در لثه
زائده استخوانی در دهان آهسته رشد می کند به گونه ای که برخی افراد متوجه وجود آن داخل دهان خود نمی شوند.سایز زائده متفاوت است و رشد آن به قومیت و ژنتیک ارتباط دارد.وجود زائده در مردان و افرادی که عادت به دندان قروچه دارند بیشتر رایج است.از دیگر منشأهای زائده استخوانی می توان به وقوع آسیب یا تروما به صورت یا فک اشاره کرد.تروما، استرس یا عفونت در دهان می تواند باعث ایجاد اکستروژن های استخوانی در بالای قوس و اطراف فک شود.
زائده های استخوانی گاهی اوقات در زیر زبان نیز دیده می شوند که این عارضه بخشی از بیماری به نام اکستوزیس است.اندازه رشد زائده استخوانی در دهان متفاوت است گاهی اوقات رشد آن به حدی جزئی است که به سختی می توان دید اما گاهی اوقات به قدری زیاد و حاد است که مانع غذا خوردن و صحبت کردن بیمار می شود.
معمولا رشد استخوان در دهان از طریق پوست یا لثه به داخل دهان نفوذ نمی کند.از آن جایی که سطح زیرین دهان دیده نمی شود تشخیص عامل مشکل دشوار است.این عارضه تنها زمانی نگرانی ایجاد می کند که در اثر فشار و سایش استخوان به بافت دهان فرد زخم شود.گاهی اوقات توده فک ناشی از سرطان است اما این موضوع بسیار نادر است.هنگامی که توده فک ناشی از سرطان باشد معمولا ناشی از رشد غیر طبیعی سلول ها یا تکثیر سلول های گلبول سفید و سلول های بدن شما است که معمولا با عفونت می جنگد.این سلول های گلبول سفید در غدد لنفاوی زندگی می کنند،غده های کوچک در خوشه هایی در اطراف بدن شما قرار دارند.
غدد لنفاوی معمولا هنگامی که نسبت به عفونت ناشی از باکتری،قارچ و ویروس واکنش نشان می دهند به اندازه رشد می کنند و به ندرت در نوعی سرطان به اسم لنفوم شکل می گیرد.اگر سلول های گلبول سفید غیر طبیعی رشد کنند غدد لنفاوی می تواند بزرگ شود.اگر غدد لنفاوی ناشی از سرطان باشد معمولا درد ندارد و با علائمی مانند خستگی،کاهش وزن غیر قابل انتظار،عرق در شب و تب و لرز همراه است.اگر هرکدام از این علائم را دارید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
گاهی اوقات توده فک ناشی از بزرگ شدن غدد لنفاوی می تواند نشان دهنده سرطان در قسمت دیگری از بدن باشد.معمولا، غدد لنفاوی سرطانی در زیر یا طول فک نشان دهنده سرطان در گردن یا سر است.
درمان زائده استخوانی دهان
زائده های استخوانی معمولا اختلالی در غذا خوردن،حرف زدن یا نوشیدن ایجاد نمی کنند.پس از تشخیص زائده دندانپزشک معمولا سایز و شکل زائده را تحت نظر می گیرد.توصیه می شود تا زمانی که زائده استخوانی داخل دهان،زندگی روتین شما را مختل نکرده است هیچ گونه درمانی انجام ندهید.اگر زائده بیش از حد رشد کرد و داخل دهانتان حسش کردید یا خواستید دندان مصنوعی بگذارید توصیه می شود که زائده را بردارید.زائده استخوانی در یک جراحی سرپایی در کلینیک دندانپزشکی با استفاده از بی حسی برداشته می شود.شیوه های درمانی تومور و توده فک براساس نوع رشد یا ضایعه شما، مرحله رشد و علائم شما متفاوت است
گاهی استخوان در نقطه ای رشد می کند که دارای لبه های تیز است به همین دلیل بیمار به زخم های دهانی مبتلا می شود. چنانچه استخوان در لبه لثه در خط دندان رشد کند، جایگیری دندان مصنوعی در دهان دشوار یا غیر ممکن خواهد شد.روند درمان زائده استخوانی به شکل زیر است:
- ابتدا در بافت نزدیک به استخوان اضافه در دهان برشی زده می شود.
- سپس باید از یک از ابزار ویژه برای خردکردن استخوان اضافی استفاده کرد.
- روی هر استخوان باید برشی ایجاد شود.
- سپس استخوان تخلیه و زخم بسته می شود.
آیا زائده استخوانی درد دارد؟
هنگامی که به خاطر خوردن مواد غذایی سخت زائده زخمی شود ویا در درمان های دندانپزشکی آسیب ببیند ممکن است احساس درد کنید.در این شرایط بیمار باید دهان خود را با دهان شویه آنتی باکتریال تمیز کند تا مقدار باکتری های دهان کاهش یابد.زائده استخوانی اغلب بی خطر است اما می تواند نشانه ای از سرطان دهان باشد و به سرطان تبدیل شود.اگر متوجه هر گونه نشانه مشکوک یا نگران کننده در دهان خود شدید هرچه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید.
سلامت دهان و دندان فرد اهمیت زیادی دارد زیرا این موضوع نه تنها بر غذا خوردن فرد اثر می گذارد بلکه بر سیستم ایمنی،قلب وخطر بیماری های مزمن نیز تأثیرگذار است.برای بررسی سلامت دهان و دندان خود علاوه برپوسیدگی و بیماری های لثه باید هرگونه تغییر غیر طبیعی در دهان به ویژه رشد استخوان در دهان را نیز بررسی کنید.
توده فک چیست؟
کیست های فک مثل کیست هایی هستند که با مایعات پر می شوند و در بافت های فک تشکیل می شوند.رشد این کیست ها فقط به فک محدود نمی شود زیرا هرجایی از بدن می توانند تشکیل شوند.توده فک معمولا از نظر طبیعیت و رشد خوش خیم است اما گاهی با دژنراسیون بد خیم بسیار کمیاب ظاهر می شود.این کیست ها معمولا زمانی که تصویربرداری رادیوگرافی برای درد غیر مرتبط سروگردن انجام می شود تشخیص داده می شوند.اگر کیست ها عفونی شوند می توانند برای فرد دردناک باشند.
انواع توده فک
سیستم های طبقه بندی مختلفی برای طبقه بندی ضایعات فک وجود دارد.یک طبقه بندی توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شده است که این ضایعات را به دو کیست بافت دندانی و غیر بافت دندانی طبقه بندی می کند.به بیشتر کیست های دندانی،کیست بافت دندانی گفته می شود زیرا در اپیتلیوم بافت دندانی تشکیل می شود در نتیجه از کیست غیربافت دندانی ترسیم می شود.(آن هایی که دارای اپیتلیوم هستند دراصل غیر دندانی به حساب می آیند)کیست بافت دندانی ممکن است بیشتر براساس پاتوژنز آن ها به کیست های التهابی و رشدی طبقه بندی شوند.
کیست های بافت دندانی
کیست رادیکولار کیست بافت دندانی التهابی است که از تروما یا عفونت نشأت می گیرد و به آن کیست پریاپیکال نیز می گویند.این کیست ها معمولا بین دهه سوم و پنجم زندگی فرد به وجود می آیند و بسیار شایع اند.این کیست ها به عنوان نتیجه نهایی در مسیر التهاب دندان و نکروز پولپی ایجاد می شوند.در تصویر برداری رادیوگرافی، میزان این ضایعات کمتر از یک سانتی متر در قطر است و در ناحیه پریاپیکال با شکلی نسبتا گرد و شفاف هستند. بیرون آمدن(فوران)،فولیکول، لثه و کیست غده بافت دندانی نمونه هایی از کیست بافت دندانی رشدی هستند.
کیست های بیرون آمده تمایل دارند که به طور خودجوش از بین بروند و منشأ آن ها مخاط دندان قبل از بیرون آمدن دندان است.کیست های فولیکولار به عنوان کیست های دندانپزشکی نیز شناخته می شوند.این کیست ها از طریق تجمع مایع بین تاج دندان هایی که هنوز بیرون نیامده اند شکل می گیرند و اپیتلیوم مینای دندان را کاهش می دهد.این کیست دومین ضایعه کیستی شایع فک است و معمولا بین دهه چهارم و دوم زندگی به وجود می آید. بنابراین تقریبا در دندان درآوری ثانویه منحصر به فرد است.
کیست لثه معمولا در مخاط حفره ای نوزادان به عنوان بقایای لایه دندان اتفاق می افتد.این کیست ها معمولا در فک پایین رخ می دهند و پس از پارگی حفره دهان خودبه خود ناپدید می شوند.این کیست گاهی اوقات در بزرگسالی نیز اتفاق می افتد و بیشتر در دهه پنجم و ششم زندگی مشاهده می شود.سلول های لایه دندانی منشأ این کیست است.کیست غده بافت دندانی شایع نیست.این کیست آهسته رشد می کند و به طور کلی تمایل دارد در دهه پنجم زندگی در فک جلویی رخ دهد.
کیست غیر بافت دندانی
کیست غیر بافت دندانی نمونه های زیادی دارد.این کیست بقایای اپیتلیوم و مجاری جنینی است که بعد از جنین زایی باقی مانده است.کیست های غیربافت دندانی معمولا تمایل دارند به صورت عمیق در مناطقی که لبه های اپیتلیال و دیواره های جنین زایی و همچنین شکاف ها وجود دارند، پدیدار شوند.این کیست ها ممکن است با یا بدون محرک های التهابی ایجاد شوند.دو نمونه از کیست های غیر التهابی کیست های مجرای نازولبیال و نازوپالاتین است. کیست های پیشین از لایه های دیواره اپیتیال هوچستر ناشی می شوند که در شکل گیری بینی ما نقش دارند، در حالی که، کیست بعدی ناشی از مجرای نازوپالاتین در حین همجوشی صفحه پالاتال است.
آیا توده فک من به تنهایی از بین می رود؟
عده ای می پرسند آیا توده فک به تنهایی از بین می رود؟در جواب باید گفت بستگی دارد علت تشکیا توده چی باشد.اگر توده فک شما ناشی از رشد غیر طبیعی سلول ها باشد ممکن است یکسان بماند،رشد کند یا کوچک شود اما اگر در اثر عفونت باشد ممکن است خود به خود از بین برود زیرا بدن با عفونت مبارزه می کند و با برخی داروهای ضدالتهابی بدون نسخه مانند ادویل یا موترین می توان عفونت را از بین برد.اگر عفونت باعث ایجاد تجمع چرک شود ممکن است از بین برود اما معمولا باید توسط پزشک متخصص تخلیه شود.به طور کلی هر گونه توده ای که با گذشت زمان ادامه دار باشد یا رشد کند باید توسط پزشک متخصص معاینه شود.
