یکی از ناهنجاری های مربوط به استخوان فک که معمولا برای فک پایین اتفاق می افتد انحراف فک است. گاهی اوقات ممکن است فک پایین یا بالا به سمت راست یا چپ منحرف شود و خط میانی صورت و وسط چانه در یک راستا قرار نگیرد. برای آشنایی بیشتر با درمان انحراف فک بدون جراحی با دکتر محمد علی ناصری متخصص ارتودنسی همراه باشید.
دلایل انحراف فک
انحراف فک دلایل زیادی می تواند داشته باشد که در ادامه به چند مورد از آن اشاره می کنیم:
وارد شدن ضربه در کودکی یا نوزادی
گاهی اوقات به دلیل وجود اسکار در فک رشد فک پایین در برخی کودکان نامتقارن می شود. به همین دلیل با رشد فک در سنین نوجوانی فک دچار انحراف و کجی می شود.
شیفت فانکشنال
اگر این انحراف در کودکی تشخیص داده شود می توان به سرعت آن را درمان کرد تا فرد در بزرگسالی دچار انحراف فک نشود. در شیفت فانکشنال به علت تداخل دندان در فک بالا و پایین هنگام بستن دهان یا کراس بایت خلفی، کودک فک پایین خود را به راست یا چپ منحرف می‌کند.
ضعیف بودن عضلات فک
یکی دیگر از دلایل انحراف فک ضعیف بودن عضلات یک سمت صورت است. ضعیف شدن عضلات یک سمت صورت موجب افتادگی و انحراف فک می شود. خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی ارتودنسی انحراف فک با توجه به شدت و نوع آن قابل درمان است.
همی مندیبولار هیپرتروفی
این بیماری در اواخر دوران نوجوانی مخصوصا درخانم ها موجب کجی فک و نامتقارن شدن آن می شود. علت این بیماری هنوز دقیق شناخته نشده است اما یکی از احتمالاتی که برای آن می توان در نظر گرفت علت های هورمونی است.
وراثت
یکی از اصلی ترین علت های انحراف فک وراثت است. گاهی اوقات به دلیل مشکلات ژنتیکی نوزاد به صورت مادرزاد با فک کج به دنیا می آید.
درمان انحراف فک
برای درمان انحراف فک باید مواردی نظیر سن، نوع انحراف و شدت آن را تعیین کرد. یکی از روش های درمانی مؤثر برای انحراف فک ارتودنسی همراه با جراحی فک است.
چنان چه فک کودکتان ضربه دیده است حتما او را نزد متخصص ارتودنسی ببرید تا در صورت نیاز از ارتودنسی فانکشال استفاده کرده و از انحراف فک پیشگیری کند. با ارتودنسی پیشگیرانه می توان مشکلات و ناهنجاری های زیر را اصلاح کرد:
- جلو آمدن بیش از حد دندان های ثنایا در کودکان
- کمتر بودن قوس فکی دندان های بالایی نسبت به دندان های پایینی
- یدا کردن عادت مکیدن انگشت شصت و یا پستونک پس از پنج سالگی در کودکان
- شل شدن یا افتادن زودتر از موعد دندان های شیری کودک
- انحراف چانه در هنگام قرار گرفتن دندان ها روی یکدیگر و یا بدفرمی چانه در هنگام بستن دهان
- جلوتر قرار گرفتن دندان های ثنایای فک پایین از دندان های بالایی
چنان چه والدین هریک از علائم زیر را در کودک خود دیدند باید در اولین فرصت کودکشان را نزد متخصص ارتودنسی ببرند. اگر دچار بیماری همی مندیبولار هیپرتروفیهستید تا زمانی که رشد نامتقارن فک ادامه داشته باشد امکان درمان آن وجود ندارد. در این شرایط معمولا متخصص ارتودنسی با قطع رشد سمتی که رشد بیشتری دارد و توقف رشد نامتوازن، درمان را شروع می کند.
اگر انحراف فک به دلیل وراثت باشد بهتر در سنین پایین برای درمان انحراف فک اقدام کنید. در این شرایط روش درمانی متناسب با شدت کجی فک تعیین می شود. چنان چه انحراف فک به دلیل اختلالات دندان باشد برای جلوگیری از پیشرفت آن باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. انحراف دندان در مراحل اولیه به خوبی قابل درمان است اما اگر به موقع درمان نشود موجب کجی پایدار می شود. در این صورت دیگر ارتودنسی برای درمان جوابگو نیست.
ارتودنسی دو مرحله ای
از روش های ارتودنسی دیگری که برای درمان انحراف فک می توان از آن استفاده کرد می توان به ارتودنسی دو مرحله ای اشاره کرد. ارتودنسی دو مرحله ای معمولا پیچیدگی بیشتری دارد و هنگام انجام آن باید دقت بیشتری داشته باشید. درمان های ارتودنسی دو مرحله ای معمولا در کودکان و سنین پایین انجام می شود. اشخاصی که از ارتودنسی دو مرحله ای استفاده می کنند نیازی نیست روی دندان هایشان کار شود. در این شرایط متخصص ارتودنسی تلاش می کند وضعیت
استخوان های فک را بهبود دهد.
در هر مرحله از ارتودنسی دو مرحله ای روی قسمت های مختلفی از فک درمان های تخصصی انجام می شود. مرحله اول توسعه و بهبود فک با توجه به وضعیت استخوان صورت است. در مرحله دوم ارتودنسی کلاسیک برای فرد انجام می شود و معمولا تمامی فعالیت ها روی دندان ها انجام می شوند. وضعیت استخوان فک افراد باعث می شود دندان ها به صورت نامنظم و شلوغ قرار بگیرند. در این صورت نمی توانند عملکرد طبیعی داشته باشند. متخصص ارتودنسی با استفاده از بریس و دستگاه
ارتودنسی دندان ها را در موقعیت صحیح قرار داده و محکم می کند. به علت پیچیده بودن درمان، اصلاح دندان ها و فکین فرد در دو مرحله انجام می شود و به همین دلیل، در این شرایط مدت زمان درمان طولانی تر است.
ارتودنسی کلاسیک
ارتودنسی کلاسیک روشی بسیار رایج برای ترمیم و مرتب کردن دندان ها است. در ارتودنسی کلاسیک فاصله بین دندان ها، شیب مناسب و نحوه قرار گیری دندان ها روی یکدیگر اصلاح می شود. معمولا برای انجام این درمان از باندهای الاستیک و فلز های مخصوص استفاده می شود که این ابزار، باعث ایجاد فشار روی دندان ها شده و به مرور زمان آنها را به موقعیت صحیحشان بازمی گرداند. در ارتودنسی کلاسیک تنها استفاده از اهرم فشار و تجربه متخصص ارتودنسی باعث می شود دندان ها در مدت زمان مطلوب در حالت صحیح خود قرار بگیرند. از این روش در تمامی کشور های دنیا استفاده می شود. مدت زمان این روش به طرح برنامه درمانی در کنار پیچیدگی و جدی بودن مشکلات و ناهنجاری های دندان ها و فکین بستگی دارد.
درمان انحراف فک در کودکی
برای درمان انحراف فک در کودکی سه روش اصلی وجود دارد:
- تصحیح کراس بایت خلفی با ارتودنسی
- تصحیح همپوشانی زودرس دندانی
- دستگاه هیبرید فانکشنال Hybrid Functional (ارتودنسی فانکشنال)
چگونه بدون جراحی انحراف فک را درمان کنیم؟
از آن جایی که هزینه های جراحی فک زیاد است و معایبی نیز دارد اکثر افراد به دنبال این هستند بدون جراحی انحراف فک خود را درمان کنند. چنان چه متخصص جراحی تشخیص دهد برای درمان انحراف فک حتما باید جراحی انجام شود بهتر است جراحی کنید و به دنبال روش دیگری نباشید.
چنان چه مشکلات و ناهنجاری های دندان تشدید نشده باشد با درمان ارتودنسی بدون جراحی فک می توان انحراف فک را درمان کرد. ارتودنسی بدون جراحی فک معمولا بسته به توقعی که بیمار از نتیجه درمان دارد، دستگاه ها و وسایل درمانی و توانایی متخصص انجام می شود.
مشکلات نامتقارن بودن فک
افرادی که فک شان نامتقارن است معمولا از مشکلاتی مانند سردرد، درد گردن و فک، قفل شدن یا تغییر محل فک، دندان قروچه، ساییده شدن و فشرده شدن دندان ها روی یکدیگر، خروپف رنج می برند. از دیگرمشکلات مربوط به ناهنجاری های فکی گیجگاهی می توان به وارد شدن فشار به سر و گردن و تغییر در ساختار صورت اشاره کرد. علاوه بر این انحراف فک می تواند باعث پیری زودرس در فرد شود. این افراد هم چنین هنگام صحبت کردن دچار مشکل می شوند.
موقعیت صحیح فک پایین
در دندانپزشکی معمولا از فناوری های متنوع و روش های به روز برای تعیین موقعیت صحیح فک ها استفاده می شود. این فناوری ها عبارت است از:
- کامپیوتر
- اعمال الکترود روی ماهیچه ها
- آزمایش با استفاده از دندان های مصنوعی
در برخی کلینیک های دندانپزشکی از یک سری ابزار خاص برای تعیین وضعیت صحیح فک ها استفاده می شود. استفاده از این ابزارها به متخصص ارتودنسی کمک می کند قبل از آغاز درمان وضعیت صحیح فک ها را بررسی کند. علاوه بر موارد نام برده شده یک سری ابزارهای شبیه سازی در کلینیک های دندانپزشکی مجهز و ارتودنسی وجود دارد که احساس داشتن بهترین موقعیت فک را در بیمار ایجاد می کند. بیمار با استفاده از این ابزارها دردهای ناشی از اختلالات فکی گیجگاهی، صدای موجود در فک ها، بیرون آمدن ناگهانی فک و قفل شدن فک ها را تجربه می کند. پس از تجربه کردن درد بیمار ارتودنسی را برای اصلاح مشکلات فکی انتخاب می کند.
مزایای درمان نامتقارن بودن فک ها
از مزایای درمان نامتقارن بودن فک ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چهره فرد زیباتر و جوان تر می شود.
- مشکلات تنفسی دهانی بیمار درمان می شود.
- با درمان ناهنجاری فک، سردرد و درد فک نیز از بین می رود.
- گفتار فرد بهبود پیدا کرده و واضح تر صحبت می کند.
- چنان چه بیمار با هضم غذا مشکل داشته باشد پس از درمان مشکلات هضم غذای او نیز برطرف می شود.
- کیفیت خواب بیمار نیز بهتر می شود.
