ریتینرها از انواع وسایلی هستند که دندانپزشک به بیماران استفاده از آن را پس از اتمام درمان ارتودنسی توصیه می‌کند و جهت حفظ آن آموزش‌هایی در جهت تمیزکردن ریتینر ارتودنسی به بیماران می‌دهد، زیرا در طول روز افراد غذا و نوشیدنی‌های بسیاری مصرف کرده و باکتری‌های موجود بر وی دندان باعث می‌شوند تا ریتینر آلوده شود.
حال سؤالی که پیش می‌آید این است که عوارض تمیز نکردن ریتینر چیست؟ آیا تمیز نکردن ریتینر تأثیری در نتیجة درمان دارد؟ چگونه ریتینر ثابت ارتودنسی را تمیز کنیم؟ چه روش‌هایی برای تمیزکردن ریتینر ارتودنسی وجود دارد؟ چه زمانی ریتینر نیاز به تمیزکردن دارد؟ در ادامه دکتر محمدعلی ناصری متخصص ارتودنسی در اصفهان قصد دارند به سؤالات مطرح شده پاسخ دهند.
ریتینر ارتودنسی چیست؟
ریتینر ارتودنسی نقش مهمی در پایان ارتودنسی و جلوگیری از حرکت دندان‌ها به سمت جای اولیه دارد، این دستگاه شفاف بوده و به دو صورت ثابت و متحرک بر روی یکی از فکین قرار گرفته و استفاده می‌شود، در نوع متحرک دستگاه قابل‌جابه‌جایی ولی در شکل ثابت آن برخلاف متحرک ریتینر با چسب مخصوص روی دندان‌ها چسبیده و نمی‌توان دستگاه را جابه‌جا کرد.
برای درک بهتر کاربرد ریتینر در ارتودنسی تصور کنید که به مدت زیادی ارتودنسی در دهانتان وجود ندارد، در این حالت دندان‌ها به حالت قبل بازمی‌گردند به همین علت دندانپزشکان بعد از اتمام مراحل ارتودنسی و جداکردن سیم از روی دندان برای بیمار ریتینر تجویز می‌کنند. این ریتینرها مطابق حالات فک و دندان فرد به صورت شخصی ساخته می‌شود.
نکات بهداشتی ریتینر ثابت
ریتینرهای شفاف با توجه به آنکه باید درون دهان قرار بگیرند باید به ضدعفونی‌کردن آن‌ها دقت شود، زیرا تمیز نکردن آن‌ها باعث تغییر رنگ، بوی بد در دهان، ایجاد باکتری شود، حال ما در ادامه قصد داریم نحوة بهداشت ریتینر شفاف را به شما آموزش دهیم که به صورت زیر است:
- هر زمان که به ریتینر نیاز ندارید آن را در قالب مخصوص خود قرار دهید، همچنین می‌توانید آن را درون یک ظرف فلزی ضد زنگ که پر شده از آب و جوش‌شیرین است بگذارید.
- ریتینر را هفته‌ای یکبار به مدت ۱۵ دقیق درون محلول آب ولرم، سرکه و جوش قرار دهید قرار دهید به صورتی که در محلول غوطه‌ور شود.
- درصورتی‌که روی ریتینر خود رسوب مشاهده کردید آن را با کمک مواد آلتراسونیک تمیز کنید. این مواد قادر است تا ریتینر را به صورت عمقی ضدعفونی کند. اگر آلتراسونیک ندارید آن را به نزد پزشکتان برده تا ایشان این کار را برایتان با ابزار مخصوص انجام دهد.
نحوة تمیزکردن ریتینر ثابت ارتودنسی
درصورتی‌که از ریتینر ثابت استفاده می‌کنید لازم است تا به بهداشت دهان و دندانتان اعم از مسواک، دهانشویه ارتودنسی و نخ دندان توجه کنید. برای نخ دندان کشیدن ریتینر ثابت می‌توانید از ابزاری به نام فلاس تریدر نخ را از بین دستگاه عبور داده و به خوبی دندانتان را تمیز کنید و از مواد غذایی مانده پاک کنید.
نکات تمیزکردن ریتینر
در نگهداری ریتینر بایستی به یک سری نکات رعایت شود، زیرا نگهداری نادرست باعث عواملی نظیر کهنه شدن، تارتار و بیوفلیم شدن، غیربهداشتی شدن ریتینر می‌شود. حال برای جلوگیری از این اتفاق بایستی به موارد زیر توجه کنید.
- ریتینر وسیله‌ای است که باید همیشه مرطوب باشد و به همین علت زمانی که از درون دهان آن را خارج می‌کنید بایستی درون مایعات آن را غوطه‌ور کنید.
- برای تمیزکردن ریتینر به هیچ عنوان از مسواک استفاده نکنید؛ زیرا این کار باعث ایجاد خراش بر روی ریتینر می‌شود.
- هفته‌ای یکبار ریتینر را در سرکه سفید غوطه‌ور کنید تا ضدعفونی شود. لازم به ذکر است که از مواد شستشو دهندة نیز می‌توانید بهره ببرید؛ ولی باید به این نکته توجه که چه در سرکه چه در مواد شستشو دهندة دیگر نبایستی ریتینر بیش از ۱۵ الی ۲۰ دقیقه قرار دهید؛ زیرا باعث فرسایش آن می‌شود.
- ریتینر را در معرض آفتاب قرار ندهید و از شستن آن با ماشین ظرف‌شویی، آب داغ، مایع ظرف‌شویی به‌شدت پرهیز کنید.
روش‌های تمیزکردن ریتینر
همان‌طور که در مطالب پیشین گفتیم توجه به رعایت بهداشت و نظافت در درجة اول اهمیت زیادی دارد، برای تمیزکردن ریتینر روش‌های بسیاری اعم از شستشو با سرکه سفید، جوش شیرین و یا صابون کاستیل وجود دارد که در ادامه نحوة انجام هریک از روش‌ها را توضیح می‌دهیم.
شستن ریتینر با جوش‌شیرین
جوش‌شیرین از موادی کاملاً بی‌خطر است که خاصیت آنتی باکتریال و ضدعفونی‌کننده دارد، از خواص جوش‌شیرین می‌توان به رفع بوی بد دهان که به دلیل وجود آلودگی بر روی ریتینر است کمک کند.
به همین منظور خمیردندان‌های حاوی جوش شیرین تولید شده؛ زیرا قادر است PH دهان را قلیایی نگه دارد، حال اگر در دهانتان ریتینر ثابت دارید بهترین روش استفاده از این نوع خمیردندان‌ها است.
حال نحوة با کار با جوش‌شیرین به این شکل است که ۲ قاشق‌چای‌خوری جوش شیرین رو با سه چهارم لیوان آب گرم درون ظرفی فلزی ضد رنگ مخلوط کنید و ریتینر را درون آن قرار دهید، سپس آن را با آب ولرم شستشو دهید.
شستن ریتینر با صابون کاستیل
برخی افراد از قرص‌های شویندة مخصوص برای شستن ریتینر استفاده می‌کنند، ما به این افراد صابون کاستیل را پیشنهاد می‌دهیم البته بایستی بدون روغن اساسی باشد؛ زیرا میکروبیوم دهان را از حالت تعادل خارج می‌کند.
نحوة استفاده نیز به این شکل است که دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را به سه چهارم لیوان درون ظرف ضدزنگ ترکیب کرده و سپس یک الی دو پیمانه صابون کاستیل به آن اضافه کنید و زمان استفاده، آن را از محلول درآورده و در آب ولرم شستشو دهید.
شستن ریتینر با جوش‌شیرین و سرکه
شاید در رابطه باخاصیت آنتی باکتریال بودن سرکه بسیار شنیده باشید، این ماده نیز همانند جوش شیرین کاملاً بی‌خطر بوده و بدون هیچ گونه نگرانی می‌توانید ریتینر خود را در آن شستشو داده و ضدعفونی کنید.
مراحل کار نیز به این شکل است که سرکه و آب ولرم را درون یک ظرف فلزی ضدزنگ به نسبت برابر بریزید، سپس ۲ قاشق غذاخوری جوش شیرین به آن اضافه کنید و در مرحله بعد ریتینر را درون آن قرار دهید و در نهایت هر زمان که نیاز داشتید آن را از محلول خارج کرده و آب ولرم شستشو دهید.
روش‌های ممنوعه برای تمیزکردن ریتینر
متخصصین توصیه می‌کنند برای تمیزکردن ریتینر برخی از روش‌ها به هیچ عنوان استفاده کنید؛ زیرا باعث فرسودگی ریتینر می‌شوند، این روش‌ها شامل استفاده از هیدروژن پروکسید، مسواک، خمیردندان، ماشین ظرف‌شویی، آب جوش، گرما، دهان‌شویه‌ها، تمیزکننده پرسولفات، نور فرابنفش و دیگر پاک‌کننده‌های الکلی است.
خمیردندان خاصیت ساینده داشته به همین موجب کدری و ساییده شدن ریتینر می‌شود، هیدروژن پروکسید با توجه به آنکه خاصیت آنتی‌باکتریال دارد؛ ولی باعث بره خوردن تعادل میکروبیوم دهان می‌شود. دهان‌شویه‌ها نیز باعث خشکی و فرسوده‌شدن ریتینر می‌شوند.
آیا تمیز نکردن ریتینر تأثیری در نتیجة درمان دارد؟
بله تمیز نکردن ریتینر عوارض بسیاری را برای به افراد به همراه دارد و اگر فرد نسبت به ضدعفونی‌کردن آن دقت نکند ممکن است باکتری‌های موجود روی ریتینر باعث مشکلاتی نظیر عفونت و یا بوی بددهان شوند.
به گفتة دکتر محمدعلی ناصری
ریتینر کثیف علاوه‌برآن که خود عمر کمی می‌کند باعث خراشیدگی دندان‌ها نیز می‌شود، به همین علت توصیه می‌شود تا به طور منظم ریتینر خود را شستشو دهید.
نقش والدین در تمیزکردن ریتینر کودکان
یکی از چالش‌هایی که پس از ارتودنسی برای کودکان وجود دارد استفاده از ریتینر است و به همین علت والدین نقش مؤثری در تمیزکردن ریتینر کودکشان دارند و بایستی به آن‌ها در جهت مراقبت صحیح از ریتینرشان کمک کنند.
به‌عنوان‌مثال والدین می‌توانند نحوة شستشوی ریتینر را به کودکشان آموزش دهند و نکات مربوط را به وی تذکر دهند، آن‌ها بایستی به کودک نشان دهند که چگونه می‌تواند با آب ریتینرش را ضدعفونی کند. علاوه‌برآن پدر و مادران باید بر روی مسواک و نظافت دندان‌های کودک نظارت داشته باشند تا کودک به‌درستی از دندان و ریتینرش مراقبت کند.
نقش متخصص ارتودنسی در تمیزکردن ریتینر
متخصص در تمیزکردن ریتینر نقش بسیار مؤثری دارد، دندانپزشک موظف است تا به بیمار آموزش دهد که چگونه از ریتینر خود مراقبت کند، لازم به ذکر است اگر نسبت به توصیه متخصص خود بی‌توجه باشید در بین دندان‌هایتان و ریتینر جرم و پلاک شکل‌گرفته و افزایش می‌باید و همین امر باعث خرابی دندان‌ها و آسیب به ریتینر می‌شود.
چه زمانی ریتینر نیاز به تمیزکردن دارد؟
ریتینرها به‌طورکلی باید از هر بار استفاده شسته و ضدعفونی شوند، همچنین به صورت هفتگی با محلول‌های مخصوص باید باکتری زدایی شده و تمیز شوند، ولی در زمان‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم لازم است تا ریتینرها تمیز شوند که عبارت‌اند از:
- احساس بو مزة بد در دهان
- وجود فیلم روی ریتینر
- کدرشدن ریتینر
- بیش از تر یک هفته ریتینر را ضدعفونی نکرده‌اید.
- وجود لکه‌های سفید بر روی ریتینر
عوارض تمیز نکردن ریتینر
متأسفانه، برخی افراد نسبت تمیزکردن ریتینر بی‌توجه هستند و در نهایت مبتلا به بیماری های دهان و دندان می‌شوند. این افراد لازم است تا بدانند که تمیز نکردن ریتینر ممکن است باعث عوارض متعددی نظیر تشکیل پلاک و جرم، تغییر رنگ ریتینر، ایجاد خراش و بوی بددهان شود، همچنین این موضوع باعث ایجاد طعم بد در دهان نیز می‌شود.
باورهای غلط درمورد ریتینر
یک سری باورهای غلط دررابطه‌با ریتینرها در بین افراد و بیماران گسترش‌یافته که در ادامه قصد داریم آن‌ها را بررسی کنیم که عبارت‌اند از:
- اگر ریتینر داخل دهان شما باشد و چیزی نخورید ریتینر تمیز است و نیازی به ضدعفونی ندارد.
- محلول‌هایی که برای ریتینرها ساخته‌اند برای ریتینر و یا دندان‌ها مضر هستند.
- مکمل‌ها و پروبیوتیک قادر است تا دندان و ریتینر را سالم نگه دارند.
- روی ریتینر باکتری خوب وجود دارد و نبایستی ریتینر ضدعفونی شود.
کلام آخر
ریتینر ارتودنسی یکی از وسایل ضروری است که دندانپزشکان برای جلوگیری از بازگشت دندان به حالت اولیه برای بیماران تجویز می‌کنند، حال ریتینرها نیاز دارند تا ضدعفونی شوند و عدم توجه به تمیزکردن ریتینر ارتودنسی عواقب بسیاری مانند عفونت و یا بوی بد دهان را به همراه دارد.
اگر این موضوع را شنیده‌اید که روی ریتینرها باکتری‌هایی وجود دارد که برای دندان مفید هستند باید بدانید که این موضوع بی‌اساس است و هیچ منبع علمی در این مورد وجود ندارد. لازم به ذکر است که نسبت به بهداشت ریتینر بعد از هر بار استفاده دقت کنید و هرگز آن را با آب داغ نشویید، ریتینرها را می‌توان با آب سرد و ولرم شست.
